Evlerden çıkan çöplerin geri dönüşüm için ayrıştırılması ve yerel yönetimler tarafından toplanarak geri dönüşüm merkezlerine gönderilmesi Türkiye’de henüz yaygın bir pratik değil maalesef. (Doğaya ve insan sağlığına duyarlı etik ürünler veya uygulamalar konusunda yazdığım yazılarda ne kadar çok “maalesef” kelimesini kullandığımı fark ettim de, çok üzücü…) Çevresel sürdürülebilirliği gündelik yaşamımızın bir parçası haline getirmek için daha kat edilecek çok yolumuz var!

Avrupa’nın bir çok ülkesinde mahallelerde, yerel yönetimler tarafından sağlanan dört farklı çöp kutusu bulunuyor. Cam malzemeler, geri dönüşebilir ambalajlar, yemek atıkları ve dönüşemeyen çöpler için… Eğer geri dönüştürülemeyen malzeme kullanan ürünleri tüketmezseniz, aslında hemen hemen hiç atık üretmeden yaşamanız mümkün yani! Çünkü diğer her şey yeniden değerlendirilmek üzere geri dönüşüme gönderiliyor; düşünün, yemek atıklarınız bile! Yemek atıklarıyla kompost yapılıyor, mis gibi gübreli ve verimli toprağa dönüştürülen bu atıklar, yeşil alanların bakımında kullanılıyor. Evde yemek atıklarınızı biriktirmeniz için gerekli olan küçük mutfak çöpleri bile belediyeler tarafından dağıtılıyor. O kutuların içine koyduğunuz çözünebilir malzemeden üretilmiş özel torbalarda yemek atıklarınızı biriktirip, toplanması için mahallenizde bulunan büyük çöp kutusuna atıyorsunuz.

 Peki Türkiye’de durum ne?

Özellikle büyük şehirlerde, cam ve ambalaj atıkları için özel çöp kutularına mahallelerde daha sık rastlar olduk, hatta bazı belediyeler talep eden apartmanlara özel, küçük boyda geri dönüşüm kutuları getirebiliyorlar. Tek yapmamız gereken çöplerimizi ayrıştırmak, hepsini bir torbaya doldurup kapı önüne bırakmak yerine, geri dönüşüm için kurulan bu çöp kutularına dağıtmak.

Yemek atıkları için bir toplama sistemi Türkiye’de henüz yok, ama balkonunuzda kendi kompostunuzu yapma şansınız var, bahçeniz varsa işiniz daha kolay. Kompost yapımıyla ilgili şu kaynaklara göz atabilirsiniz:

 www.azbitki.com/pratik-kompost-yapimi

www.ekosol.net/evlerde-kompost-uretimi

Türkiye’de ambalaj atıklarının geri kazanımı konusunda yetkili kuruluşlar TÜKÇEV ve ÇEVKO Vakıfları. Bu vakıflar atık yönetimini, üretici firmalar, yerel yönetimler ve lisanslı toplama-ayırma firmalarıyla işbirliği yaparak yerine getiriyorlar. Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre ambalaj atıklarının toplanması belediyelerin yükümlülüğünde. Bağlı olduğunuz belediyenin “Ambalaj Atıkları Yönetim Planı” yoksa, bununla ilgili talepte bulunabilirsiniz.

Camı ayırmak kolay, peki evimize giren ambalajlardan hangilerinin geri dönüştürülebilir olduğunu nasıl anlayacağız? Bunun için ambalajların üzerindeki işaretleri okumak yeterli. Maalesef (yine) bazı ambalajlarda bu işaretlemeler çok küçük veya zor okunur olabiliyor, o yüzden dikkatlice incelemek lazım. İngiltere’de ambalajlarda dikkat çekecek büyüklükte geri dönüşümle ilgili etiketlemeler yer alıyor. Sadece simge değil, açıklamalarıyla birlikte. Bizde de böyle bir şey yapılsa hem herkesin ilgisini daha çok çeker, hem de daha anlaşılır olur…

İngiltere’de kullanılan geri dönüşüm etiketleri

Bizdeki geri dönüşüm simgeleri ise şöyle:

Ambalajın üzerinde bu işaret varsa, malzemesi geri dönüştürülebilir veya kazanılabilir demektir. Bazen üzerinde görünen rakamlar da üretimde kullanılan malzemenin kodları, sonuçta hepsi geri dönüştürülebiliyor…

Bu işaret, ambalajın geri dönüştürülmüş maddeden elde edildiğini gösteriyor, bu da çok iyi bir özellik,üretimde daha az yeni kaynak ve enerji tüketimi olduğunu gösteriyor. Ambalajın içindeki de etik bir ürünse, böylesini tercih edince pek etik bir tüketim yapmış olursunuz…

Uluslararası bir simge olan Yeşil Nokta işareti (ambalajın rengine göre işaretin rengi de değişebiliyor), sanayi sorumluluğunu simgeliyor. Bunu taşıyan ürünü piyasaya süren işletmenin ÇEVKO ile anlaşmalı çalıştığını ve Avrupa Birliği esaslarına göre kurulmuş bir ulusal ambalaj geri kazanım şirketine finansal katkı yaptığını gösteriyor.

Üretici firmanın ambalaj atıkları ile ilgili yükümlülüğünü ÇEVKO’ya devrettiğini gösteriyor.

Üretici firmanın ambalaj atıklarıyla ilgili yükümlülüğünü TÜKÇEV’e devrettiğini gösteriyor.